Tọa đàm “Công nghệ gối cầu cho đường sắt tốc độ cao

Ngày 24/6/2025, Trường Đại học Giao thông vận tải đã tổ chức Tọa đàm khoa học quốc tế với chủ đề: “Công nghệ gối cầu cho đường sắt tốc độ cao – Thiết kế và kháng chấn”, Chương trình thu hút sự tham gia của hơn 100 đại biểu là các chuyên gia, nhà quản lý, giảng viên, kỹ sư và doanh nghiệp đến từ Việt Nam và Nhật Bản.

Các đại biểu tham dự Tọa đàm chụp ảnh lưu niệm

Tọa đàm do Khoa Đào tạo Quốc tế phối hợp cùng Phòng Đổi mới Sáng tạo & Chuyển giao Công nghệ – UTC tổ chức, nhằm chia sẻ những thành tựu kỹ thuật tiên tiến trong lĩnh vực thiết kế gối cầu kháng chấn – một cấu kiện then chốt trong hệ kết cấu cầu đường sắt tốc độ cao, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam chuẩn bị triển khai dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam.

Tọa đàm thu hút đông đảo các doanh nghiệp, nhà quản lý, nhà khoa học tham dự trực tiếp và trực tuyến

Yếu tố then chốt bảo đảm an toàn khai thác cho công trình

Phát biểu tại Tọa đàm, PGS.TS Nguyễn Thị Tuyết Trinh - Trưởng khoa Đào tạo Quốc tế, Trường Đại học Giao thông vận tải cho biết: Dự án đường sắt tốc độ cao (ĐSTĐC) Bắc - Nam đang được chuẩn bị triển khai là một trong những công trình hạ tầng chiến lược, mang tầm vóc quốc gia, không chỉ góp phần thúc đẩy liên kết vùng và phát triển bền vững mà còn là biểu tượng cho bước chuyển mình về công nghệ trong lĩnh vực GTVT của đất nước.

Với đặc thù chiều dài tuyến chạy trên cầu, các yêu cầu kỹ thuật đặt ra cho hệ kết cấu nhịp và đặc biệt là gối cầu - bộ phận trung gian truyền tải lực giữa kết cấu nhịp và mố trụ, trở nên vô cùng quan trọng. Gối cầu không chỉ chịu tải trọng tĩnh và động trong điều kiện khai thác thông thường, mà còn là yếu tố then chốt bảo đảm an toàn khai thác cho công trình trong các tình huống cực đoan như động đất, thiên tai.

PGS.TS Nguyễn Thị Tuyết Trinh - Trưởng khoa Đào tạo Quốc tế

Theo GS.TS Trần Đức Nhiệm - Khoa Công trình, Trường Đại học Giao thông vận tải đối với hệ thống đường sắt có vận tốc thiết kế từ 250 km/h đến 350 km/h, gối cầu phải đáp ứng yêu cầu rất cao về độ cứng, khả năng chịu mỏi và độ êm thuận cho tàu lâu dài. Trong ĐSTĐC truyền tải trọng, gối cầu đóng vai trò quan trọng với tư cách là bộ phận trung gian giữa kết cấu phần trên và phần dưới, có chức năng truyền tải trọng từ kết cấu nhịp xuống mố, trụ. Đồng thời cho phép chuyển vị và giảm ứng suất phát sinh do giãn nở nhiệt, tải trọng đoàn tàu và biến dạng nền móng. Từ đó đảm bảo êm thuận và an toàn và hiệu quả vận hành của hệ thống ĐSTĐC.

GS.TS Trần Đức Nhiệm - Khoa Công trình, Trường Đại học Giao thông vận tải

Kinh nghiệm từ Nhật Bản

TS. Takehiko Himeno - Trưởng ban Kỹ thuật Hiệp hội gối cầu Nhật Bản chia sẻ, hệ thống đường sắt cao tốc Nhật Bản hiện có tổng chiều dài khai thác xấp xỉ 3.300 km trải dài từ Bắc xuống Nam, đồng thời đang tiếp tục mở rộng với tuyến Hokkaido Shinkansen. Song song với phát triển hạ tầng, Nhật Bản cũng duy trì một hệ thống tiêu chuẩn cầu đường sắt có lịch sử hơn bảy thập kỷ, bắt đầu từ năm 1914. Bước ngoặt lớn diễn ra năm 1964 khi tuyến Tokaido Shinkansen đi vào khai thác, qua đó hình thành bộ “quan điểm thiết kế” cho công trình cao tốc sử dụng tới ngày nay.

Về quy định quản lý chất lượng các gối cầu, TS. Takehiko Himeno cho biết, ngoài yêu cầu thực hiện đầy đủ các thí nghiệm thẳng đứng, thí nghiệm ngang và thí nghiệm kiểm chứng tính mỏi khi chịu nén lặp trong 2 triệu lần và đánh giá tính mỏi trong khi quay xoay 2 triệu lần gia tải cũng cần được thực hiện để đảm bảo khả năng làm việc cũng như kiểm tra tính từ biến của vật liệu. Điều này sẽ ảnh hưởng tới sự vận hành an toàn của toàn bộ kết cấu cầu khi có đoàn tàu cao tốc chạy liên tục.

Chia sẻ kinh nghiệm Công nghệ gối cầu cho đường sắt tốc độ cao từ các chuyên gia Nhật Bản

Cần hoàn thiện tiêu chuẩn

Để đáp ứng yêu cầu về gối cầu đối với ĐSTĐC phù hợp với điều kiện Việt Nam, nhiều chuyên gia đề xuất cải tiến, cần bổ sung hướng dẫn cụ thể về lựa chọn loại gối cầu phù hợp cho từng dạng kết cấu cầu phổ biến tại Việt Nam, giúp người thiết kế dễ dàng đưa ra quyết định phù hợp hơn với chức năng kết cấu.

Tại buổi Tọa đàm, nhiều chuyên gia đã phân tích và so sánh với các bộ tiêu chuẩn quốc tế, cần được tiếp tục bổ sung khi áp dụng TCVN 13594-8:2023 vào thực tế, cần hướng dẫn rõ hơn việc lựa chọn loại gối phù hợp với sơ đồ kết cấu điển hình; bổ sung yêu cầu chi tiết về thử nghiệm vật lý, đánh giá khả năng làm việc lâu dài, kiểm tra định kỳ và ứng xử trong điều kiện tải trọng lặp, mỏi và động đất.